9 mei is Europadag. Op deze dag, 69 jaar geleden (in 1950) werd de eerste aanzet gegeven voor het Europa zoals we dat nu kennen. Het is geen grote feestdag, maar je kan bijvoorbeeld wel bij verschillende open dagen ontdekken wat de Europese instellingen die we tegenwoordig hebben betekenen in het dagelijks leven. Verder is deze dag een mooie aanleiding om eens na te gaan hoe het eigenlijk staat met onze Nederlandse en Europese wateren.
Plastic afval in het water
Het zal je vast niet ontgaan zijn, we hebben een groot wereldwijd probleem. Per jaar komt meer dan 8 miljoen plastic afval in zee terecht. Dit kost elk jaar miljoenen dieren het leven. Het plastic dat in de zeeën terechtkomt, verteert niet. Het valt alleen uit elkaar in steeds kleinere stukjes, die ook nog eens steeds giftiger worden. Door al die kleine deeltjes plastic in het water, veranderen de oceanen in een plastic soep.
Het Amerikaanse National Center for Ecological Analysis and Synthesis heeft in kaart gebracht hoeveel plastic afval in de zee terecht komt en welke werelddelen of landen hier het grootste aandeel in hebben. Op de afbeelding hieronder is te zien dat Azië het belangrijkste aandeel heeft in het plastic afval in de zee, maar als Europa hebben we ook nog wat te winnen. Gelukkig zijn er steeds meer mensen en instanties die hier actie op ondernemen!
Schone Rivieren
Eén van de Nederlandse projecten om het plastic afval aan te pakken is Schone Rivieren.
Met Schone Rivieren werken IVN, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee samen om de toevoer van plastic via rivieren aan de bron te stoppen. Vijf jaar lang gaan deze drie organisaties naast het opruimen van de rivieroevers van de Maas en Waal met vrijwilligers ook een grootschalig afvalonderzoek opzetten. Het doel van Schone Rivieren is om meer inzicht te krijgen in de hoeveelheden, samenstelling en herkomst van het afval langs de rivieren. Hoewel het project zich nu nog richt op Nederland is het wel de ambitie om in de toekomst de gehele Europese rivierloop van oorsprong tot Nederlandse Delta te betrekken bij het project.
Onderzoek in 2018
Binnen het project staan twee dingen centraal: het opruimen van het plastic afval én onderzoek doen naar het afval. Uit het onderzoek in 2018 zijn een aantal dingen duidelijk geworden:
- Het blijkt dat onze rivieroevers erg vervuild zijn met plastic afval. In totaal werden bijna 77.000 stukken afval gevonden. 85% daarvan is plastic. Op 43% van de onderzochte plekken zijn bovendien zogenoemde nurdles aangetroffen: plastic korrels die klein zijn, maar een van de grootste bronnen van vervuiling en riskant voor dieren. Ook sigarettenfilters, piepschuim en wattenstaafjes staan in de top 15.
- Er zijn 10 hotspots vastgesteld langs de rivieroevers van de Maas en de waal. Dit zijn plekken waar per 100 meter rivieroever meer dan 1.200 items zijn aangetroffen. De gemeente waar het meeste afval is gevonden ligt in de provincie Limburg. Op dit stukje rivieroever zijn maar liefst 8.892 items geteld!
En nu? Actie!
Rivieren zijn een belangrijke route van plastic afval naar de zee. De partijen achter Schone Rivieren pleiten voor een aanpak bij de bron. Denk bijvoorbeeld aan de invoering van statiegeld op kleine flesjes en blikken en het leggen van meer verantwoordelijkheid bij de producenten van plastic verpakkingen en materialen. Het is van groot belang dat we nu allemaal in actie komen om het plastic in onze rivieren - en daarmee de Europese wateren – te verminderen. Benieuwd wat je daar aan kan doen in de les? Er zijn verschillende lespakketten beschikbaar om het hier in de les over te hebben.
Kijk bijvoorbeeld naar dit lespakket over Plastic Soup voor groep 4 t/m 8 of op deze site voor opties voor het VO (scrollen). In de Keuzewijzer (zwerf)Afvaleducatie vind je nog veel meer.
