Vandaag op Wereldwaterdag is er dit jaar aandacht voor de impact van de relatie tussen stadsomgevingen en water. Water uit de stedelijke omgeving is vaak afvalwater en wordt als een probleem ervaren. Op dit moment leeft ruim de helft van de wereldpopulatie in een stedelijke omgeving en verwacht wordt dat dit getal groeit naar 2/3 van de wereldbevolking voor het einde van 2030. Mensen hebben water nodig en in stedelijke omgevingen is er vrijwel nooit een natuurlijke bron van water en geen natuurlijke opvang voor water waardoor er zowel watertekort als wateroverlast is. Dit klinkt tegenstrijdig, want hoe kun je een tekort hebben als je ook overlast hebt?
Stedelijke omgeving - wateroverlast
De stedelijke omgeving heeft een probleem met het water wat uit de lucht komt. Regulering verbied de opvang van regenwater als drinkwater. Ondoordringbare oppervlakten maken dat het water zich in hoog tempo verplaatst naar de laagste plek en het riool raakt hierdoor overbelast. Hoe hard we het ook proberen, met alleen zoap (waterdoorlaatbaarder) asfalt en waterdoorlatende klinkerstraatjes komen we er niet uit, want dan nog is de piekbelasting bij zware regenval (steeds veel voorkomerder door klimaatverandering) te groot. Het aanleggen van stedelijk 'wetlands' (moerasgebieden) biedt een oplossing voor dit probleem, bijvoorbeeld in Oeganda en London.
Urban wetlands
Moerasgebieden (wetlands) zijn uitstekende filters voor stedelijk afvalwater en kunnen een grote buffer zijn voor overmatige neerslag en overstromingen. Ter illustratie: een wateroppervlak van 1 vierkante kilometer, stijgt bij een toevoeging van 10 miljoen liter water maar 1 cm. Gemiddeld valt er 2 miljoen liter per vierkante kilometer tijdens een regenbui, dus een wateroppervlak van 1 vierkante kilometer kan het water van 5 vierkante kilometer stad aan. Bij een stad van 10 vierkante kilometer is de stijging dus 2 cm, zeer prima.
Oeganda
Veel steden liggen aan een rivier of kanaal, wat er toe leidt dat ze te rekening moeten houden met overstromingen. Deze overstromingen kunnen komen door regenval stroomopwaarts of plaatselijk. In Oeganda hebben ze de oevers van het Nakivubo kanaal vanaf het centrum tot de baai van het Victoria meer een moerasgebied gemaakt wat het stedelijk afvalwater filtert voor het in het Victoria meer beland. Dit bespaart jaarlijks miljoenen in waterzuivering en waarborgt de waterkwaliteit en ecosysteem van het Victoria meer. Dit is een veel goedkopere oplossing dan dijken en damwanden en waterzuiveringsinstallaties. Bovendien is nu de waterkwaliteit dicht bij de monding in het Victoria Meer nu goed waardoor vissers minder ver hoeven te varen voor hun vangst. Ze zijn daardoor minder lang van huis en dat levert geld op.
Casus dichtbij huis: London
Ook dichterbij huis worden moerasgebieden ingezet in stedelijke omgevingen. In de Thames rivier in London is een gebied van 40 hectare wat al 150 jaar drinkwater basin is. Dit gebied, het Walthamstow Wetland, is nu openbaar toegankelijk als stedelijk moerasgebied. Het Walthamstow Wetland-gebied huisvest 10 drinkwaterbasin's voor de inwoners van Oost London. Nu is dit gebied opengesteld voor bezoekers terwijl het zijn drinkwaterfunctie behoud. Tevens is er in het gebied een grote diversiteit aan (trek)vogels, vleermuizen en kleine waterdieren die in de stedelijke omgeving van London moeite zouden hebben met overleven. Dat het gebied opengesteld is voor publiek genereert ook weer inkomsten voor de stad en is een trekpleister voor toeristen.
Stedelijke moerasgebieden kunnen dus onze redding bij groot wateroverlast. Mits goed aangelegd zijn ze laag in onderhoud en nemen ze een heleboel taken op natuurlijke wijze over van de waterzuiveringsinstallaties. Daarnaast kunnen ze bijdragen aan de economie door vissers en toeristen aan te trekken. Meer weten? Kijk eens op http://www.worldwetlandsday.org.