Carla Herrewijnen ontwierp als afstudeerproject van de studie Kunst en Economie te Utrecht Flip de Waterteller: een minicomputer die je op je eigen kraan plaatst. De Waterteller laat zien welke alledaagse producten, zoals een banaan, gemaakt kunnen worden met de hoeveelheid water die je dagelijks gebruikt.
Online wereldreis
Het idee voor de Watermeter ontstond tijdens een het afstudeeronderzoek van Herrewijnen: ‘Van september 2019 tot januari 2020 ben ik op online wereldreis gegaan om te achterhalen waar op de wereld waterschaarste zich voordoet. Elk werelddeel kent landen die kampen met diverse problemen die ontstaan door een tekort aan water. Hoe meer landen de revue passeerden hoe duidelijker het werd dat waterschaarste een wereldlijk en complex probleem is dat mede verergerd wordt door het consumptiegedrag van eerstewereldlanden, zoals Nederland.’
Deze welvarende landen importeren goederen uit productielanden in ontwikkeling die nu al kampen met watertekorten. Het water dat gebruikt wordt tijdens de productie van deze goederen die we onder andere hier in Nederland gebruiken, wordt virtueel water genoemd. Doordat virtueel water ver weg in andere werelddelen onttrokken wordt, voelen wij in eerstewereldlanden niet de lasten van het watertekort dat tienduizenden kilometers verderop steeds groter wordt.
Waterbewustzijn op de basisschool
Om bij te dragen aan de oplossing van het overzeese watertekort is de Waterteller ontwikkeld. In dit onderzoek vroeg Herrewijnen aan waterexperts hoe zij de oplossing van dit complexe probleem voor zich zien. Uit de antwoorden bleek dat bewustwording creëren over het onderwerp al een stap in de goede richting is. Nederland heeft namelijk een laag waterbewustzijnsniveau. Op basis van die aanwijzing ontwikkelde ze een concept dat het waterbewustzijn van Nederlanders moet verhogen en zo is de Waterteller ontstaan.
Het waterbewustzijn verhogen bij volwassenen is nodig, maar veel moeilijker dan bij jongeren. Jongeren, zoals leerlingen uit groep 8, zij pikken nieuwe kennis veel sneller op. Ook zijn achtstegroepers van nu de volgende generatie burgers. Vooral zij hebben profijt van een samenleving die wereldwijde waterschaarste aanpakt nu water schaarser en schaarser wordt.
Zo werk de watermeter
De Waterteller bestaat uit een minicomputer (Arduino), een LCD-display en een waterflowsensor. De waterflowsensor meet hoeveel liter water dagelijks door de keukenkraan heen stroomt. De minicomputer verwerkt deze metingen waardoor op het display de huidige hoeveelheid gebruikt kraanwater af te lezen is, bijvoorbeeld 12,5 liter water.
Zodra een bepaalde hoeveelheid liter water bereikt is, maakt de Waterteller een vergelijking met een watervoetafdruk van een product dat dagelijks geproduceerd wordt in een waterarm land. Ditzelfde product wordt op dagelijkse basis geconsumeerd in het welvarende en in verhouding waterrijke Nederland. Een voorbeeld van een dergelijk product is een banaan uit India. Zo is bij het gebruik van 110 liter water uit de keukenkraan op het display af te lezen dat deze hoeveelheid water overeenkomt met het aantal liter water dat nodig is om een gemiddelde banaan te produceren. Zodoende helpt de Waterteller bij het inzichtelijk maken waarom we bij de keukenkraan, en tijdens het gebruik van dagelijkse consumptiegoederen, water niet zomaar door onze handen heen moeten laten glippen.
Challenge
Om de volgende generatie te bereiken is Flip de Waterteller onderdeel van een workshop en een achtdaagse challenge. De workshop dient als introductie van de term virtueel water en als start van het bewustwordingsproces over de hoeveelheid niet-duurzaam-onttrokken water dat in dagelijks geconsumeerde goederen verwerkt zit. Aan de hand van de teller die acht dagen lang aan de keukenkraan van de klas hangt, zal de klas zien hoeveel water ze verbruiken en uitgedaagd worden om een challenge uit te voeren. De challenge bestaat uit opdrachten en tips, van Flip de Waterteller, om in de klas uit te voeren met als doel meer kennis te vergaren over wereldwijde waterschaarste.
Heb je vragen over de Waterteller, de challenge en/of het ontwerpgericht onderzoek dat eraan voorafging? Carla Herrewijnen beantwoordt ze graag via carlaherrewijnen @ gmail.com.
